Świat zwierząt jest niezwykle fascynujący. Mimo ogólnodostępnej wiedzy okazuje się, że wiele ciekawych faktów nadal jest nam nieznanych. Warto wiedzieć jak spędzają zimę dzikie zwierzęta i czy możemy w jakikolwiek sposób pomóc im przetrwać ten ciężki czas.
Co to jest sen zimowy
W rzeczywistości jest to hibernacja, czyli stan fizjologiczny zwierzęcia, w którym można zaobserwować spowolnienie akcji serca i mózgu, oddychania, metabolizmu oraz obniżenie temperatury ciała. Jest to swoisty stan odrętwienia ze spowolnionymi procesami życiowymi. Może trwać kilka lub kilkanaście tygodni. Nie każdy gatunek hibernuje w ten sam sposób, jednak wszystkie zwierzęta łączy to, że przed okresem zimowym robią zapasy pokarmu oraz gromadzą tkankę tłuszczową. Ich organizm naturalnie dostosowuje się do nadchodzącej pory, na przykład poprzez zmianę funkcjonowania gruczołów dokrewnych. Długość hibernacji jest zróżnicowana. Zazwyczaj zwierzęta wybudzają się co kilka lub kilkanaście tygodni, aby oddać mocz lub nawet zjeść coś z posiadanych zapasów. Mogą także zechcieć zmienić legowisko, jeśli obecne nie do końca im odpowiada.
Hibernacja zwierząt
Suseł
Pomimo tego, że susły są zwierzętami stadnymi, ponieważ ich kolonie mogą liczyć nawet 200 osobników, w zimie hibernują osobno. Wejście do nory zostaje pokryte ziemią oraz sianem. Są to niezwykle aktywne zwierzęta, które wraz z nadejściem chłodniejszych miesięcy spowalniają tempo. Podczas zimowej hibernacji organizm susła korzysta z nagromadzonych zapasów tłuszczu, a temperatura ciała zwierzęcia może spaść nawet do 2,0 °C. Susły zazwyczaj przebudzają się nawet kilkakrotnie, jednak jest to dla nich spory wysiłek energetyczny.
Jeż
To kolczaste stworzenia przed okresem hibernacji musi zdobyć tyle pożywienia, aby przybrać 100% swojej wagi. To sprawi, że będzie odpowiednio przygotowane do przetrwania zimy. Jeże nie śpią w norkach, a po prostu zagrzebują się w stercie liści i zwijają w kłębek. Zdarza się, że wybudzają się ze snu zmylone wysokimi, jak na ten okres temperaturami. Jest to dla nich wyczerpujące energetycznie i może spowodować zagrożenie ich życia.
Niedźwiedź
W przypadku tego ogromnego zwierzęcia specjaliści nie mówią już o stanie hibernacji, a o letargu ponieważ ich temperatura ciała spada wówczas do 30 °C. Niedźwiedzie zasypiają w gawrach, czyli specjalnie przygotowanych przez siebie legowiskach, jaskiniach lub nawet w zaroślach. Podczas wielotygodniowego letargu mocno tracą na masie, dlatego po wybudzeniu są bardzo wygłodniałe i od razu ruszają na żer.
W sen zimowy zapadają m.in. jenoty, borsuki, chomiki, świstaki, nietoperze, a także ślimaki i żaby.
Kto nie śpi?
A co dzieje się ze zwierzętami, które w zimie nie zapadają w sen zimowy i muszą przetrwać ten trudny czas?
Wiewiórka jest zwierzęciem, który perfekcyjnie potrafi przygotować się na chłodniejsze dni. Wiele miesięcy wcześniej zbiera i zakopuje zapasy, które umożliwią jej przeżycie zimą. Nie hibernuje, a ukrywa się w ciepłej dziupli i korzysta z zebranych zapasów. Niestety zdarza się, że zwierzę zapomni gdzie ukryło spore zasoby. Wówczas jego życie jest zagrożone.
Oczywiście w naturze istnieje równowaga, dlatego kiedy część zwierząt śpi, inne w tym samym czasie są bardzo aktywne i uwielbiają zimowy czas. Należą do nich wszelkie jeleniowate, żubry, wilki, dziki. Nie straszne im mrozy, ponieważ ich sierść staje się wówczas dużo gęstsza niż latem.
Warto dbać o zwierzęta zimą i nie powodować sytuacji, które mogą przerwać ich sen zimowy. Co jest najistotniejsze to fakt, że każde nienaturalne wybudzenie może spowodować wykorzystanie zbyt dużej dawki energii, przez co przy kolejnym wybudzeniu po prostu jej zabraknie i zwierzę zdechnie. A jak możemy wspierać gatunki leśne, które nie hibernują? Możemy w miarę możliwości pozostawić dla nich pożywienie, którego w tym czasie brakuje. Najlepiej, jeśli będzie to siano, owies, pokrzywa, ścięte drzewo z młodą korą, a także warzywa takie jak buraki, marchew lub kapusta.