Prawa zwierząt jak dotąd nie doczekały się wiążących regulacji, które zostałyby przyjęte na poziomie organizacji o zasięgu światowym. Jednakże już w latach 50. XX wieku zaczęły powstawać organizacje międzynarodowe, których działalność była ukierunkowana na ochronę praw zwierząt. Jedna z nich znacząco przyczyniła się do przyjęcia Światowej Deklaracji Praw Zwierząt.
Ochrona praw zwierząt – organizacje międzynarodowe
Międzynarodowa Federacja Praw Zwierząt – World Federation for the Protection of Animals (WFPA) została założona w 1950 roku w Holandii jako pierwsza międzynarodowa organizacja tego typu i o takiej skali działania. Angażowała się w działalność edukacyjną, nie wykluczając również podejmowania działań w kierunku przyjmowania konkretnych rozwiązań prawnych. W trakcie swojego istnienia ściśle współpracowała z różnymi agencjami wchodzącymi w skład ONZ, takimi jak Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa (Food and Agricultural Organization – FAO) oraz U.N. Educational, Scientific and Cultural Organization (UNESCO). Współpracowała również z Radą Europy. Z kolei w roku 1959 powstało International Society for the Prevention of Cruelty to Animals (ISPA), z którym WFPA połączyła się w roku 1981, tworząc World Society for the Protection of Animals. W roku 2014 powstałe w ten sposób WSPA zostało przekształcone w World Animal Protection.
Światowa Deklaracja Praw Zwierząt – przyjęcie i znaczenie
Szczególnie istotnym momentem w kontekście umiędzynarodowienia kwestii ochrony praw zwierząt i działalności WFPA było przyjęcie z jej inicjatywy w Londynie 21 września 1977 roku Światowej Deklaracji Praw Zwierząt. Już 15 października 1978 w Paryżu Deklaracja została zatwierdzona przez UNESCO. Co prawda Deklaracja nie zobowiązuje państw członkowskich ONZ do przyjmowania analogicznych przepisów prawnych, niemniej jednak stanowi dość istotny krok w dostrzeżeniu znaczenia praw zwierząt. Zresztą w ostatnim artykule Deklaracji stwierdzono, że stowarzyszenia, których celem jest ochrona zwierząt powinny posiadać reprezentację na szczeblu rządowym, a same prawa zwierząt powinny być rozpowszechniane w tak dużym stopniu, jak prawa człowieka
Najważniejsze zawarte w Deklaracji postanowienia
W Światowej Deklaracji Praw Zwierząt zawarto łącznie 14 artykułów. Już w pierwszym z nich stanowczo stwierdzono, że wszystkie zwierzęta nie tylko rodzą się równe wobec życia, ale też mają te same prawa do egzystencji. W artykule 2 podkreślono, że człowiek również jest gatunkiem zwierzęcym, a zatem nie może rościć sobie prawa do tępienia lub wyzyskiwania innych zwierząt. Przeciwnie: zwierzęta powinny ze strony człowieka liczyć na opiekę i ochronę.
Kilka konkretnych zapisów odnosi się do gatunków dziko żyjących. Przede wszystkim w Deklaracji stwierdzono, że wszystkie mają prawo do życia w swoim naturalnym środowisku i tej wolności nie mogą być pozbawiane. Dotyczy to również przetrzymywania zwierząt w celach edukacyjnych. Z kolei artykuł 10 przywodzi na myśl funkcjonowanie cyrków, ponieważ zapisano w nim, że zwierzęta nie mogą służyć rozrywce człowieka, a widowiska z ich udziałem godzą w ich godność. Z kolei zakłócanie w celach merkantylnych warunków życia zwierząt żyjących w środowisku ludzkim jest sprzeczne z ich prawami.
Wiele zapisów Deklaracji potępia okrucieństwo wobec zwierząt na różnych płaszczyznach. Przede wszystkim za zbrodnię przeciwko gatunkowi należy uznać każdą sytuację, w której dochodzi do uśmiercenia dużej liczby dzikich zwierząt. W treści Deklaracji sprzeciwiono się również przeprowadzaniu doświadczeń na zwierzętach jako godzących w literę praw zwierząt. W Deklaracji potępiono również umieszczanie w filmach czy serialach scen przemocy wobec zwierząt.
Herbert Gnaś
Fot. licencja Adobe
